Inspiracją do podjęcia prac nad wydaniem niniejszej książki było uruchomienie w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie specjalności o nazwie „Zarządzanie innowacjami w gospodarce opartej na wiedzy”. Program realizowany był głównie przez autorów tej pracy. W trakcie jego realizacji zarówno studenci, jak i pracownicy dydaktyczni odczuwali wyraźny brak książki, która mogłaby pełnić rolę przewodnika merytorycznego, swoistego kompendium wiedzy. Biorąc to pod uwagę zespół podjął prace nad jej przygotowaniem.
Wiedza o innowacjach, którą przekazujemy w tej publikacji może być adaptowana w wielu dziedzinach działalności menedżerskiej. Treść książki prezentuje w szerszej perspektywie problematykę innowacji we współczesnym przedsiębiorstwie. Dostarczamy menedżerom instrumentów pomagających w tworzeniu strategii innowacji. Może też służyć studentom szkół wyższych, a również słuchaczom studiów podyplomowych.
Innowacja jest efektem całego procesu innowacyjnego, więc zarządzać należy całym procesem innowacyjnym. Tłem wszystkich rozważań dotyczących zarządzania działalnością innowacyjną na wszystkich poziomach jest gospodarka oparta na wiedzy. Współczesne zarządzanie działalnością innowacyjną na każdym z wymienionych szczebli będzie rozpatrywane w następujących perspektywach:
- globalizacji;
- wiedzy i nauki jako czynnikach sprawczych wszelkich działań innowacyjnych;
- ekologicznej, co oznacza, że wszelkie decyzje o wdrażaniu pomysłów innowacyjnych muszą być nakierowane na poszanowanie zasobów przyrody;
- konkurencji – bowiem w takich warunkach ekonomicznych żyjemy.
W niniejszej pracy prezentowane będą przede wszystkim ekonomiczne i społeczne aspekty zarządzania.
Książkę rozpoczynamy (rozdział 1) od rozważania na temat zrębów teorii innowacji. Wyjaśniamy pojęcie, rodzaje i źródła innowacji. W rozdziale zaproponowana została, szersza od dotychczasowych, definicja innowacji. Zawarliśmy tu koncepcję łańcucha wartości innowacji, który stał się nicią przewodnią dalszych rozdziałów, a także sposobu myślenia o całym procesie innowacyjnym.
Rozdział drugi poświęcony jest próbie wyjaśnienia pojęcia – potencjał działalności innowacyjnej. Jest to wysoce skomplikowane i wymaga dalszych prac zarówno teoretycznych, jak i szerszych badań empirycznych.
W następnej kolejności (rozdział trzeci) został zaproponowany megasystem działalności innowacyjnej, w którym wyraźnie wyróżniony jest system „nauki” i system „innowacji”. Uważamy, iż jest to właściwe podejście do tworzenia struktur organizacyjnych i instytucjonalnych, a także programów ramowych działalności w dziedzinie nauki i innowacji na poziomie globalnym, narodowym i regionalnym. W rozdziale zawarte jest także porównanie podejścia różnych państw do napędu innowacyjności gospodarki. Zwraca się uwagę na tworzenie na różnych szczeblach zarządzania struktur umożliwiających uczestnictwo w procesach innowacyjnych młodych ludzi. Podkreśla się rolę autorytetów naukowych w tworzeniu idei innowacyjnych.
Głównym celem zarządzania działalnością innowacyjną na poziomie regionalnym jest takie gospodarowanie zasobami regionu, aby uzyskać z nich maksymalne efekty, wyrażające się w ostatecznym rachunku w poprawie poziomu i jakości życia mieszkańców. Do celów zarządzania działalnością innowacyjną zaliczyć należy pobudzanie aktywności innowacyjnej mieszkańców i przedstawicieli władz regionalnych. Przykładem mogą być regionalne innowacyjne strategie rozwoju – ich tworzenie i realizacja. Tę problematykę zawiera rozdział czwarty. Poruszony jest w nim problem podejścia do budowy i wdrażania Regionalnego Systemu Innowacji.
Najszerzej potraktowany jest poziom poszczególnych organizacji (rozdział 5), albowiem w nich konkretnie przebiegają procesy innowacyjne, prowadzące do powstawania nowych wartości, pod postacią nowych produktów, procesów technologicznych, organizacyjnych, marketingowych, czy też nowych systemów zarządzania. Prezentowane jest podejście i istota firmy innowacyjnej, sposoby jej identyfikacji oraz elementy zarządzania nią. Są także akcentowane psychologiczne aspekty działalności innowacyjnej.
W rozdziale szóstym zwrócona została uwaga na sposób przygotowania strategii innowacji. Omówiono otoczenie innowacyjne oraz audyt technologiczny, a także niezbędną bazę informacyjną konieczną dla sporządzania strategii.
Pragniemy zwrócić uwagę na efektywność działalności innowacyjnej, ponoszone koszty (rozdział 7) związane z tą działalnością – a nade wszystko korzyści, jakie ona przynosi.
W ramach zarządzania działalnością innowacyjną obecna jest także sfera finansowania projektów innowacyjnych (rozdział 8). Zasadnicze znaczenie dla intensywności innowacyjnej ma współpraca jednostek sfery nauki z praktyką gospodarczą przy formułowaniu i realizacji przedsięwzięć innowacyjnych.
Nie mógł zostać pominięty problem marketingowego wsparcia procesów innowacyjnych, który w dotychczasowej literaturze zajmuje skromne miejsce. Wyeksponowane zostało w książce marketingowe wsparcie jednostek sfery nauki (rozdział 9).
Prezentowany jest także w niniejszej pracy związek między działalnością innowacyjną a wizerunkiem firmy (rozdział dziesiąty).
Aby działalność innowacyjna mogła się rozwijać i przynosić konkretne efekty – muszą nią być zainteresowani zarówno menedżerowie, pracownicy, jak i szeroko pojęta opinia społeczna. Grupy te muszą rozumieć, co to są innowacje i jak przebiegałby rozwój gospodarczy z ich pominięciem. Stąd też w pracy poruszony został problem świadomości innowacyjnej, oraz jej kształtowanie, co doprowadzić może do powstania społeczeństwa innowacyjnego. Świadomość innowacyjną traktujemy w niniejszej pracy jako ważne uwarunkowanie udanych procesów innowacyjnych (rozdział 11).
Pragniemy też podkreślić, iż wiele problemów zarządzania działalnością innowacyjną pozostaje w sferze hipotez, które mamy nadzieję można będzie udowodnić drogą uruchomienia badań nad tą problematyką – jest to zadanie przede wszystkim dla zespołów pracowników naukowych wyższych szkół menedżerskich. Również w gestii tych uczelni znajduje się problematyka kształtowania świadomości innowacyjnej nie tylko pracowników i studentów tych uczelni, ale i upowszechnienia idei innowacyjnych szerszemu kręgowi odbiorców. Czynić to można przez angażowanie się w badania naukowe, publikowanie wyników tych badań, nauczanie studentów oraz przez bliższą współpracę z menedżerami zarządzającymi przedsiębiorstwami.
Wyższe uczelnie muszą prowadzić intensywniejszy dialog z jednostkami życia gospodarczego (z praktyczną działalnością) na rzecz zdynamizowania działalności innowacyjnej, aby budowa gospodarki opartej na wiedzy nie była tylko hasłem.
